Barolo is Borgogno

Julie werkt al sinds 2018 bij Prinselijk Proeven en is op bezoek geweest bij Borgogno tijdens haar reis in het Italiaanse Piemonte. Speciaal voor ons heeft ze een blog over deze oudste maker van Barolo geschreven.

Deze zomer waren mijn ouders 30 jaar getrouwd, een jubileum om trots op te zijn. Om dit te vieren, besloten zij de hele familie mee te nemen op reis naar een van de mooiste streken van Italië: Piemonte!

Wijnen uit Piemonte.

De naam Piëmont of Piemonte betekent letterlijk ‘aan de voet van de bergen’ in het Italiaans. Naast de waanzinnige uitzichten en prachtige stadjes, wordt Piemonte, samen met Toscane, beschouwd als de beste wijnstreek van Italië. Bekende en veelvoorkomende druiven uit deze regio zijn Barbera, Dolcetto, Arneis en niet te vergeten Nebbiolo. Van deze druif worden de beroemde “Barolo” & “Barbaresco” wijnen gemaakt.

De Barolo wijn wordt ook wel genoemd: wijn van koningen en koning van de wijnen. Dat zegt genoeg over de kwaliteit van deze wijn. Bij de invoering van het Italiaanse classificatiesysteem in 1980 kreeg Barolo de hoogste classificatie: DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita; gecontroleerde en gegarandeerde herkomstbenaming). Een Barolowijn moet daarvoor aan de volgende strenge kwalificaties voldoen:

• De druiven moeten uit een wijngaard komen binnen het aangegeven gebied.
• De wijn moet gemaakt zijn van 100% Nebbiolo druiven.
• Barolo moet een minimaal alcoholpercentage van 13% hebben.
• De wijn moet minimaal twee jaar hebben gerijpt op houten vaten en mag pas na het derde jaar op de markt worden gebracht.

Om meer over deze koning der wijnen te leren en om deze te proeven, hebben wij een bezoek gebracht aan het oudste wijnhuis in de Barolo, namelijk Borgogno. Borgogno is gevestigd op een hoog punt midden in het centrum van Barolo. Je komt binnen via de winkel/proefruimte, waar je je ogen uitkijkt op alles van 6-literflessen tot Barolo’s uit het jaar 1961 met een stevig prijskaartje. Allereerst werden we meegenomen voor een rondleiding door de kelders van Borgogno en werd ons het verhaal van Borgogno verteld.

De oprichting van Borgogno

Borgogno werd in 1761 opgericht door Bartolomeo Borgogno. Onze gids vertelde ons dat de Borgogno-wijnen gelijk al “hoge tafels” bereikten. Hij legde uit dat Borgogno-wijnen werden geschonken bij verschillende belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis. Zo verzegelde Borgogno Barolo het pact om Italië te verenigen tijdens een feestelijk lunch in 1861. 

De omslag

Vervolgens liepen we een stuk verder de kelders in en ging het verhaal van onze gids verder. Hij vertelde dat 1920 een belangrijk jaar was voor Borgogno. Dit is het jaar dat Cesare Borgogno het beheer en bestuur van het wijnhuis overnam. Cesare Borgogno is de man die Borgogno op de wereldkaart heeft gezet. Hij voerde twee belangrijke veranderingen door die hebben bijgedragen aan het succes van het wijnhuis. Allereerst had Cesare een oog voor marketing, zowel binnen Italië als internationaal. Hij kocht een busje, pimpte dit tot een echte Borgogno-bus en begon door heel de streek te rijden om reclame te maken. Hij begon ook met het exporteren naar Argentinië, Europa en de Verenigde Staten. Daarnaast was hij, volgens onze gids ;), de eerste die het belang van tijd begreep. Hij zag in hoe een wijn niet alleen beter werd met tijd, maar ook exclusiever. Hij begon de helft van een bepaalde oogst achter te houden om deze vervolgens twintig jaar later pas op de markt te brengen.

Bourgogne vs. Borgogno

Het was jullie vast al opgevallen dat de naam Borgogno lijkt op Bourgogne. Dit was de Fransen ook niet ontgaan. Naarmate Borgogno succesvoller werd, wekte dit de ergernis van de Fransen. Het Franse Instituut voor Appellations d’Origines daagde Borgogno in 1955 voor de rechter, met de beschuldiging dat ze de naam van de regio Bourgogne hadden gekopieerd. Echter, Borgogno won deze strijd omdat ze een oud document konden tonen, dat bewees dat Borgogno was opgericht door de familie Borgogno, en dat de naam dus niet was gekopieerd van de regio Bourgogne.

No name

Zoals eerder genoemd, moeten wijnen aan strenge eisen voldoen om de naam Barolo te mogen dragen. Dat dit uitvoerig wordt gecontroleerd en soms tot bureaucratische problemen kan leiden, weten ze bij Borgogno maar al te goed. Een paar jaar geleden zonden zij hun Barolo in ter keuring om de vermelding ‘Barolo DOCG’ te mogen dragen. De oogst werd in etappes gebotteld en elke keer werd een fles ter controle ingezonden. De eerste flessen werden goedgekeurd, maar een volgende fles werd afgekeurd. Borgogno ging in protest, omdat alle flessen dezelfde inhoud hadden. Ze kregen hun gelijk niet en hun flessen Barolo mochten dus niet de markt op. Weggooien deden ze uiteraard niet, aangezien het ging om een kwalitatief uitstekende wijn. Maar uitbrengen onder Barbaresco DOC zagen ze ook niet zitten, omdat hun gebruikelijke Barbaresco dan niet dezelfde kwaliteit zou hebben als deze afgekeurde Barolo. Zo besloten ze de wijn simpelweg geen naam te geven. Op het etiket kwam te staan “No Name” en “Etichetta di Protesta”, een verwijzing naar hun protest 
tegen de bureaucratie.

Ode aan het verleden 

Bij Borgogno zijn ze trots op hun verleden. Ze zijn trots op wat ze hebben bereikt en op hun manier van wijn maken. Tijdens de rondleiding werd dit ons maar al te duidelijk. Vroeger ondergingen de wijnen van Borgogno een periode van vergisting in grote betonnen tanks. Uit kwaliteitsoverwegingen en praktische redenen zijn ze later overgestapt op RVS-tanks. De betonnen tanks werden vervolgens gebruikt als opslag. In 2013 besloot Borgogno toch terug te keren naar de originele betonnen tanks, waarin de wijnen nu een vergistingsperiode ondergaan van 7 tot 21 dagen. Weliswaar met een gecoate binnenkant, zodat het beton de kwaliteit van de wijn niet aantast.

Proeverij “The three vineyards”

Na de rondleiding was het natuurlijk tijd om die fantastische wijnen te proeven. We kozen voor een selectie van drie Barolo’s van drie verschillende percelen: Fossati, Cannubi en Liste. Het DOCG-gebied van Barolo telt 11 communes (gemeenten), die op hun beurt weer zijn verdeeld in 170 cru’s. Officieel heten deze cru’s Menzioni Geografiche Aggiuntive (MGA’s). Dit zijn kleine wijnpercelen met zeer eigen kenmerken en expressies. Dit was ook duidelijk te proeven in de drie wijnen.

Borgogno Barolo DOCG Fossati 2019

Allereerst proefden wij de Barolo Fossati. Het fermentatieproces vindt plaats in de betonnen tanks gedurende een periode van 12 dagen. Er wordt geen extra gist aan toegevoegd, wat betekent dat de natuurlijke gistcellen op de druivenschillen worden gebruikt. Vervolgens ondergaat de wijn een rijpingsproces van 4 jaar op Sloveens eiken.

Omdat het een relatief jong perceel is, heeft het een goed percentage zand in zijn samenstelling, wat ervoor zorgt dat de wijnen worden gekenmerkt door florale en rode fruittonen en zachte tannines. Het was een heerlijke Barolo om mee te beginnen.

Borgogno Barolo DOCG Cannubi 2019

Het fermentatie- en rijpingsproces is bij deze Barolo hetzelfde als bij de Fossati. Toch is er een groot verschil te proeven tussen de twee. Cannubi is echt het hart van de Barolo-streek. Het is de beroemdste en meest gerenommeerde cru van Barolo, genoemd in historische documenten die dateren uit 1700. Het heeft een uitstekende bodemstructuur, gevormd door kleiachtige kalksteenmergels en een aangenaam klimaat dat deze heuvel (tot 320 meter boven zeeniveau) tot een van de meest geschikte wijnbouwgebieden ter wereld maakt. De Barolo van Cannubi heeft meer elegantie en levensduur dan alle andere Barolo’s. Je proeft een rijk bouquet van gedroogd fruit en kruiden, verfijnde tannines en een zeer mooie, maar vooral lange afdronk. Dit was mijn ultieme favoriet van de proeverij. 

Borgogno Barolo DOCG Liste 2019

Om de proeverij af te sluiten, proefden wij de Barolo Liste. Deze wijn is met een reden als laatste ingeschonken, aangezien dit de krachtigste en meest tanninerijke van de drie wijnen is. Het fermentatie- en rijpingsproces is bij deze Barolo hetzelfde als bij de andere twee. Het perceel in Liste is het grootste perceel dat in eigendom is van Borgogno. De wijngaarden bevinden zich aan de rand van een groot bos. Dit bos staat vooral bekend om de truffels die hier in grote aantallen te vinden zijn. Het bos en de truffels in de grond beïnvloeden de druiven die ernaast groeien. Dit betekent niet dat je direct truffel proeft in de wijn, maar je ruikt en proeft wel degelijk aardse nuances. Een mooie afsluiter!

Panoramadek 360 °

Na de proeverij en de laatste vragen en antwoorden kregen wij de kans om van een glas van onze favoriete geproefde wijn te genieten met het mooiste uitzicht van de hele Barolo-streek. Borgogno heeft namelijk een panoramadek, waarbij je uitkijkt over het heuvelrijke landschap en de talrijke wijngaarden. Al met al kan ik een bezoek aan dit prachtige wijnhuis zeker aanbevelen. Met volle overtuiging kan ik zeggen dat Barolo Borgogno is, en andersom is Borgogno Barolo. Wat een beleving!